آنتی بادی های ضد هسته ای (ANAs)، که به عنوان فاکتور ضد هسته ای یا ANF نیز شناخته می شوند، اتوآنتی بادی هایی هستند که به محتویات هسته سلول متصل می شوند. در افراد عادی، سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی را علیه پروتئین‌های خارجی (آنتی‌ژن‌ها) تولید می‌کند، اما نه برای پروتئین‌های انسانی (اتوآنتی‌ژن). در برخی موارد، آنتی بادی هایی برای آنتی ژن های انسانی تولید می شود. اینها به عنوان اتوآنتی بادی شناخته می شوند..

انواع مختلفی از ANAها وجود دارد مانند آنتی بادی های  anti-Ro، آنتی بادی های  anti-La، آنتی بادی های ضد  Sm، آنتی بادی های ضد nRNP، آنتی بادی های ضد Scl-70، آنتی بادی های ضد dsDNA، آنتی بادی های ضد هیستون، آنتی بادی های ضد کمپلکس های منافذ هسته ای، آنتی بادی های ضد سانترومر و آنتی بادی های ضد .sp100 هر یک از این زیرگروه های آنتی بادی به پروتئین ها یا کمپلکس های پروتئینی مختلف در هسته متصل می شوند. آنها در بسیاری از اختلالات از جمله خود ایمنی، سرطان و عفونت، با شیوع متفاوت آنتی بادی ها بسته به شرایط، یافت می شوند. این امکان استفاده از ANAs را در تشخیص برخی از اختلالات خود ایمنی، از جمله لوپوس اریتماتوز سیستمیک، سندرم شوگرن،  اسکلرودرمی،  بیماری بافت همبند مختلط، پلی میوزیت، درماتومیوزیت، هپاتیت خودایمنی و دارو را می دهد. لوپوس القا شده

آزمایش ANA اتوآنتی بادی های موجود در سرم خون افراد را تشخیص می دهد. آزمایشات رایج مورد استفاده برای تشخیص و تعیین کمیت ANAها، ایمونوفلورسانس غیرمستقیم و سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA) است. در ایمونوفلورسانس، سطح اتوآنتی بادی ها به عنوان یک تیتر گزارش می شود. این بالاترین رقت سرمی است که در آن اتوآنتی بادی ها هنوز قابل تشخیص هستند. تیترهای مثبت اتوآنتی بادی در رقت برابر یا بیشتر از 1:160 معمولاً از نظر بالینی مهم در نظر گرفته می شوند. تیترهای مثبت کمتر از 1:160 در 20 درصد از جمعیت سالم به ویژه افراد مسن وجود دارد. اگرچه تیترهای مثبت 1:160 یا بالاتر به شدت با اختلالات خودایمنی مرتبط است، اما در 5 درصد افراد سالم نیز دیده می شود. غربالگری اتوآنتی بادی در تشخیص اختلالات خود ایمنی مفید است و نظارت بر سطوح به پیش بینی پیشرفت بیماری کمک می کند. اگر سایر داده‌های بالینی یا آزمایشگاهی تأییدکننده تشخیص وجود نداشته باشد، آزمایش ANA مثبت به ندرت مفید است.

ایمنی و خودایمنی

بدن انسان مکانیسم های دفاعی زیادی در برابر عوامل بیماری زا دارد که یکی از آنها ایمنی هومورال است. این مکانیسم دفاعی در پاسخ به یک محرک ایمنی، آنتی بادی ها (گلیکوپروتئین های بزرگ) تولید می کند. بسیاری از سلول های سیستم ایمنی بدن برای این فرآیند مورد نیاز هستند، از جمله لنفوسیت ها (سلول های T و سلول های B) و سلول های ارائه دهنده آنتی ژن. این سلول ها با شناسایی پروتئین های خارجی (آنتی ژن ها) یک پاسخ ایمنی را هماهنگ می کنند و آنتی بادی هایی تولید می کنند که به این آنتی ژن ها متصل می شوند. در فیزیولوژی طبیعی، لنفوسیت هایی که پروتئین های انسانی (اتوآنتی ژن ها) را تشخیص می دهند یا تحت مرگ برنامه ریزی شده سلولی (آپوپتوز) قرار می گیرند یا غیرعملکردی می شوند. این خودتحمل به این معنی است که لنفوسیت ها نباید پاسخ ایمنی علیه آنتی ژن های سلولی انسان را تحریک کنند. با این حال، گاهی اوقات، این فرآیند نادرست عمل می کند و آنتی بادی هایی علیه آنتی ژن های انسانی تولید می شود که ممکن است منجر به بیماری خود ایمنی شود.

زیرگروه های ANA

ANA در بسیاری از اختلالات و همچنین در برخی افراد سالم یافت می شود. این اختلالات عبارتند از: لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، پلی میوزیت، درماتومیوزیت، سیروز صفراوی اولیه، لوپوس ناشی از دارو، هپاتیت خودایمنی، مولتیپل اسکلروزیس، لوپوس دیسکوئید، بیماری تیروئیدی، سندروپاتیت ژولیتیک، آرتریت آنتی‌فوسفوون آرتریت پسوریاتیک، درماتومیوزیت نوجوانان، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک، عفونت و سرطان. این آنتی بادی ها را می توان بر اساس ویژگی آنها تقسیم بندی کرد و هر زیر مجموعه تمایل متفاوتی برای اختلالات خاص دارد.

آنتی ژن های هسته ای قابل استخراج

آنتی ژن های هسته ای قابل استخراج (ENA) گروهی از اتوآنتی ژن ها هستند که در ابتدا به عنوان هدف آنتی بادی در افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی شناسایی شدند. آنها ENA نامیده می شوند زیرا می توان آنها را با نمک از هسته سلول استخراج کرد. ENA ها از ریبونوکلئوپروتئین ها و پروتئین های غیر هیستونی تشکیل شده اند که با نام اهداکننده ای که نمونه اولیه سرم را ارائه کرده است (Sm, Ro, La, Jo) یا نام محیط بیماری که در آن آنتی بادی ها پیدا شده است نامگذاری شده است (SS- A، SS-B، Scl-70).

تست ANA

وجود ANA در خون را می توان با آزمایش غربالگری تایید کرد. اگرچه آزمایش‌های زیادی برای تشخیص ANAs وجود دارد، اما رایج‌ترین آزمایش‌هایی که برای غربالگری استفاده می‌شوند، ایمونوفلورسانس غیرمستقیم و ELISA هستند. پس از تشخیص ANAs، انواع مختلفی از آنها مشخص می شود.

ایمونوفلورسانس غیر مستقیم

ایمونوفلورسانس غیرمستقیم یکی از رایج ترین آزمایشات مورد استفاده برای ANA است. به طور معمول، سلول های HEp-2 به عنوان بستری برای تشخیص آنتی بادی های سرم انسانی استفاده می شوند. اسلایدهای میکروسکوپ با سلول های HEp-2 پوشانده شده و سرم با سلول ها انکوبه می شود. اگر آنتی بادی های گفته شده و هدفمند وجود داشته باشند، به آنتی ژن های روی سلول ها متصل می شوند. در مورد ANA ها، آنتی بادی ها به هسته متصل می شوند. اینها را می توان با افزودن یک آنتی بادی ضد انسانی با برچسب فلورسنت (معمولاً FITC یا رودوپسین B) که به آنتی بادی ها متصل می شود، مشاهده کرد. این مولکول هنگامی که طول موج خاصی از نور به آن بتابد فلورسانس می شود که می توان آن را در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. بسته به آنتی بادی موجود در سرم انسانی و محل قرارگیری آنتی ژن در سلول، الگوهای مشخصی از فلورسانس روی سلول‌های HEp-2 دیده می‌شود. سطح آنتی بادی ها با انجام رقت بر روی سرم خون آنالیز می شود. اگر فلورسانس با تیتر 1:40/1:80 مشاهده شود، آزمایش ANA مثبت در نظر گرفته می شود. تیترهای بالاتر از نظر بالینی مهم‌تر هستند زیرا موارد مثبت پایین (≤1:160) در 20 درصد افراد سالم، به‌ویژه افراد مسن یافت می‌شود. فقط حدود 5% از جمعیت سالم دارای تیتر ANA 1:160 یا بالاتر هستند.

تا حدود سال 1975، زمانی که سلول های HEp-2 معرفی شدند، بافت حیوانی به عنوان بستر استاندارد برای ایمونوفلورسانس استفاده می شد. سلول‌های HEp-2 در حال حاضر یکی از رایج‌ترین سوبستراها برای تشخیص ANA توسط ایمونوفلورسانس هستند.

 آنها به دلیل اندازه بزرگ و نرخ بالای میتوز (تقسیم سلولی) در رده سلولی نسبت به بافت های حیوانی که قبلاً استفاده می شد برتری دارند. این اجازه می دهد تا آنتی بادی های آنتی ژن های خاص میتوز، مانند آنتی بادی های سانترومر را شناسایی کنید. آنها همچنین امکان شناسایی آنتی بادی های ضد Ro را فراهم می کنند، زیرا استون برای تثبیت سلول ها استفاده می شود (تثبیت کننده های دیگر می توانند آنتی ژن را بشویید).

الایزا

سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم (ELISA) از صفحات میکروتیتر پوشش داده شده با آنتی ژن برای تشخیص ANAs استفاده می کند. هر چاه از یک صفحه میکروتیتر به ترتیب با یک آنتی ژن منفرد یا چند آنتی ژن برای شناسایی آنتی بادی های خاص یا غربالگری ANA ها پوشانده شده است. آنتی ژن ها یا از عصاره های سلولی یا نوترکیب هستند. سرم خون در چاهک های پلیت انکوبه شده و شسته می شود. اگر آنتی بادی هایی که به آنتی ژن متصل می شوند وجود داشته باشند، پس از شستشو باقی می مانند. یک آنتی بادی ضد انسانی ثانویه که به آنزیمی مانند پراکسیداز ترب کوهی کونژوگه شده است اضافه می شود. واکنش آنزیمی تغییری در رنگ محلول ایجاد می کند که متناسب با مقدار آنتی بادی متصل به آنتی ژن است. تفاوت های قابل توجهی در تشخیص ANA توسط ایمونوفلورسانس و کیت های مختلف ELISA وجود دارد و تنها توافق حاشیه ای بین آنها وجود دارد. یک پزشک باید با تفاوت ها آشنا باشد تا بتواند نتایج سنجش های مختلف را ارزیابی کند.

حساسیت

برخی از ANA ها در چندین نوع بیماری ظاهر می شوند و در نتیجه ویژگی تست پایین تر است. برای مثال، فاکتور روماتوئید IgM (IgM-RF) نشان داده شده است که با ANA واکنش متقابل نشان می دهد که ایمونوفلورسانس مثبت کاذب می دهد.ANA مثبت و همچنین آنتی بادی های ضد DNA در بیماران مبتلا به بیماری خودایمنی تیروئید گزارش شده است. ANA می تواند در 45٪ از افراد مبتلا به شرایط خودایمنی تیروئید یا آرتریت روماتوئید و تا 15٪ از افراد مبتلا به HIV یا هپاتیت C یک نتیجه آزمایش مثبت داشته باشد. طبق بنیاد لوپوس آمریکا، "حدود 5٪ از جمعیت عمومی ANA مثبت خواهند داشت. با این حال، حداقل 95٪ از افرادی که ANA مثبت دارند، لوپوس ندارند. آزمایش ANA مثبت گاهی اوقات می تواند در خانواده ها انجام شود. حتی اگر اعضای خانواده هیچ شواهدی از لوپوس نداشته باشند."  از سوی دیگر، آنها می گویند، اگرچه 95٪ از بیمارانی که واقعاً لوپوس دارند تست ANA مثبت است، "تنها درصد کمی دارای ANA منفی هستند و بسیاری از بیماران آنهایی که دارای آنتی بادی های دیگری هستند (مانند آنتی بادی های ضد فسفولیپید، ضد Ro، ضد SSA) یا ANA آنها از استروئیدها، داروهای سیتوتوکسیک یا اورمی (نارسایی کلیه) از مثبت به منفی تبدیل شده است.

تاریخچه

سلول LE در سال 1948 توسط هارگریوز و همکاران در مغز استخوان کشف شد. در سال 1957 هالبورو و همکاران. برای اولین بار ANA را با استفاده از ایمونوفلورسانس غیرمستقیم نشان داد. این اولین نشانه ای بود که نشان می داد فرآیندهای موثر بر هسته سلول مسئول SLE هستند. در سال 1959 کشف شد که سرم افراد مبتلا به SLE حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که با عصاره‌های نمکی هسته‌ها، معروف به آنتی‌ژن‌های هسته‌ای قابل استخراج (ENA) رسوب می‌کنند. این منجر به شناسایی آنتی ژن های ENA و آنتی بادی های مربوطه آنها شد. بنابراین، آنتی بادی های ضد Sm و ضد RNP به ترتیب در سال 1966 و 1971 کشف شدند. در دهه 1970، آنتی بادی های anti-Ro/anti-SS-A و anti-La/anti-SS-B کشف شدند. آنتی بادی Scl-70 به عنوان یک آنتی بادی اختصاصی برای اسکلرودرمی در سال 1979 شناخته شد، اما آنتی ژن (توپویزومراز-I) تا سال 1986 مشخص نشد. آنتی ژن و آنتی بادی Jo-1 در سال 1980 مشخص شد.