آبله میمونی (Mpox)، یک بیماری ویروسی عفونی است که می تواند در انسان و سایر حیوانات رخ دهد. علائم شامل بثورات پوستی، تب و تورم غدد لنفاوی می باشد. این بیماری معمولاً خفیف است و اکثر افراد مبتلا بدون درمان ظرف چند هفته بهبود می یابند. از زمان قرار گرفتن در معرض این ویروس تا شروع علائم از پنج تا بیست و یک روز طول می کشد و علائم معمولاً بین دو تا چهار هفته ادامه میابد. با این حال، موارد ممکن است شدید باشد، به ویژه در کودکان، زنان باردار، یا افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده دارند.

عامل این بیماری ویروس Orthopoxvirus monkeypox، می باشد که یک ویروس مشترک انسان و دام است و به جنس Orthopoxvirus تعلق دارد. ویروس واریولا که باعث آبله می شود نیز در این جنس قرار دارد. انتقال از انسان به انسان می تواند از طریق تماس مستقیم با پوست یا مایعات بدن آلوده از جمله تماس جنسی رخ دهد. این بیماری از شروع علائم تا زمانی که همه ضایعات پوسته پوسته شده و بهبود پیدا کنند، قابل سرایت می باشد. ویروس ممکن است از حیوانات آلوده از طریق دست زدن به گوشت آلوده یا از طریق گاز گرفتن یا خراش منتشر شود. تشخیص را می توان با آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) یک ضایعه برای DNA ویروس تأیید کرد.

واکسیناسیون برای کسانی که در معرض خطر بالای عفونت هستند توصیه می شود. هیچ واکسنی به طور خاص علیه mpox ساخته نشده است، اما واکسن‌های آبله دارای تاثیر نسبی هستند. هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد، بنابراین درمان شامل  مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض است. داروهای ضد ویروسی مانند tecovirimat را می توان برای درمان mpox استفاده کرد، اگرچه اثربخشی آنها ثابت نشده است.

Mpox در آفریقای مرکزی و غربی بومی است، جایی که چندین گونه از پستانداران به عنوان مخزن احتمالی این ویروس شناخته می شوند. اولین موارد انسانی در سال 1970 در باسانکوسو، جمهوری دموکراتیک کنگو تشخیص داده شد. از آن زمان، فراوانی و شدت شیوع به طور قابل توجهی افزایش یافته است، که احتمالاً در نتیجه کاهش ایمنی از زمان قطع واکسیناسیون معمول آبله است. در ژوئیه 2022، سازمان بهداشت جهانی (WHO) شیوع این بیماری را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی با نگرانی بین‌المللی (PHEIC) اعلام کرد. WHO این وضعیت را در ماه مه 2023 پس از تحت کنترل قرار گرفتن شیوع بیماری بازگرداند و ترکیبی از واکسیناسیون و اطلاعات بهداشت عمومی را به عنوان اقدامات کنترل موفق ذکر کرد.

نام گذاری:

نام آبله میمون در اصل به این دلیل انتخاب شد که این بیماری برای اولین بار در میمون های آزمایشگاهی شناسایی شد. این نام بعداً به عنوان یک نام اشتباه مورد انتقاد قرار گرفت زیرا میمون ها میزبان یا مخزن اصلی نیستند. همچنین به این دلیل مورد انتقاد قرار گرفت که این نام نژادپرستی و بدنامی را در مورد کشورهای آفریقایی به عنوان منبع بیماری تقویت کرد.

پس از درخواست‌های چندین سازمان بهداشت عمومی و دانشمندان، که استدلال می‌کردند این مسائل مانع از تلاش‌ها برای مهار شیوع بیماری می‌شود، زیرگروه‌های ویروس آبله میمون در آگوست 2022 تغییر نام دادند: کلاد حوضه کنگو (آفریقای مرکزی) به کلاد I، و کلاد غرب آفریقا به کلاد II تغییر نام داد. در نوامبر 2022، WHO اعلام کرد که "اصطلاح mpox را در ارتباطات خود به کار خواهد گرفت و دیگران را به پیروی از این توصیه ها تشویق می کند".

علائم و نشانه ها:

علائم اولیه عفونت mpox تب، دردهای عضلانی و گلودرد و به دنبال آن راش خارش دار یا دردناک، سردرد، تورم غدد لنفاوی و خستگی است. همه طیف کاملی از علائم را نشان نمی‌دهند. اکثر بیماران 4 تا 11 روز پس از عفونت، علامت دار می شوند. با این حال، دوره کمون می تواند به کوتاهی یک روز باشد. شیوع 2022-2023 نشان داد که دوره‌های نهفتگی تا 4 هفته امکان‌پذیر است و 5 درصد موارد دوره کمون طولانی‌تر از 21 روز قبلی دارند.

بثورات شامل ضایعات کوچک متعددی است که ممکن است در کف دست، کف پا، صورت، دهان، گلو، اندام تناسلی یا مقعد ظاهر شود. آنها به عنوان نقاط مسطح کوچک شروع می شوند، قبل از اینکه به برجستگی های کوچک تبدیل شوند، که سپس با مایع پر می شوند، در نهایت می ترکند و پوسته پوسته می شوند، که معمولاً حدود ده روز طول می کشد. در موارد نادر، ضایعات ممکن است نکروزه شوند و نیاز به دبریدمان داشته باشند و بهبودی طولانی‌تر طول بکشد.

برخی از بیماران ممکن است تنها یک زخم از این بیماری بروز دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است صدها زخم داشته باشند. یک فرد می تواند بدون نشان دادن هیچ علامتی به آبله میمون Orthopoxvirus آلوده شود. علائم معمولاً دو تا چهار هفته طول می‌کشد، اما ممکن است در بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر باقی بمانند.

عوارض:

عوارض شامل عفونت های ثانویه، ذات الریه، سپسیس، آنسفالیت و از دست دادن بینایی به دنبال عفونت قرنیه است. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، چه به دلیل دارو، شرایط پزشکی یا HIV، احتمال بیشتری دارد که به موارد شدید این بیماری مبتلا شوند. اگر عفونت در دوران بارداری رخ دهد، ممکن است منجر به مرده‌زایی یا سایر عوارض شود.

ویروس آبله میمونی:

عامل Mpox هم در انسان و هم در حیوانات ویروس آبله میمون Orthopoxvirus می باشد - یک ویروس DNA دو رشته ای در جنس Orthopoxvirus، خانواده Poxviridae، که آن را نزدیک به ویروس های آبله، آبله گاوی و واکسینیا می کند. دو زیرگروه ویروس عبارتند از clade I و clade II. کلاد II . به زیرشاخه های کلاد IIa و کلاد IIb تقسیم می شود.

انتقال:

مخزن طبیعی آبله میمونی Orthopoxvirus پستانداران کوچک در مناطق گرمسیری آفریقا هستند. این ویروس می تواند از حیوان به انسان از طریق گاز گرفتن یا خراشیدگی یا در حین فعالیت هایی مانند شکار، پوست انداختن یا پختن حیوانات آلوده منتقل شود. ویروس از طریق پوست زخمی یا سطوح مخاطی مانند دهان، دستگاه تنفسی یا اندام تناسلی وارد بدن می شود.

Mpox می تواند از طریق تماس با مواد ضایعه عفونی یا مایع روی پوست، دهان یا اندام تناسلی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. این شامل لمس کردن، تماس نزدیک و حین رابطه جنسی است. همچنین ممکن است از طریق قطرات تنفسی تولید شده از طریق صحبت کردن، سرفه یا عطسه منتشر شود. در طول شیوع جهانی 2022-2023 کلاد II، انتقال بین مردم تقریباً منحصراً از طریق تماس جنسی بود.

خطر عفونت ناشی از فومیت ها (اشیایی که پس از لمس فرد آلوده می توانند عفونی شوند) مانند لباس یا ملافه کم است، اما باید اقدامات احتیاطی انجام شود.

تشخیص:

تشخیص افتراقی بالینی باید سایر بیماری‌های راش مانند آبله مرغان، سرخک، عفونت‌های پوستی باکتریایی، گال، سیفلیس و آلرژی‌های مرتبط با دارو را در نظر بگیرد. با آزمایش ویروس می توان تشخیص را تایید کرد. آزمایش PCR از نمونه‌های ضایعات پوستی، بهترین آزمایش آزمایشگاهی است.

شناسایی موارد آبله میمونی در همسایه شرقی ایران:

آبله میمونی پیشتر در ماه می ۲۰۲۲ در سطح جهانی شیوع پیدا کرد و سازمان جهانی بهداشت از ژوئیه ۲۰۲۲ تا می ۲۰۲۳ اعلام وضعیت اضطراری کرد. در این مدت، حدود ۹۰ هزار مورد ابتلا به آبله میمونی شناسایی شد که جان حدود ۱۴۰ تن را گرفت.

پس از شناسایی چند مورد از ابتلا به بیماری ویروس آبله میمون در پاکستان، نخست وزیر این کشور طی نشست ویژه برای بررسی راهکارهای جلوگیری از شیوع این بیماری اعلام وضعیت اضطراری کرد. سوولان وزارت بهداشت پاکستان شناسایی ۱۱ مورد ابتلا به آبله میمون در این کشور را تایید کردند اما در عین حال گفتند که این وضعیت مانند شیوع ویروس کرونا نیست. نخست وزیر پاکستان گفت که پس از اعلام وضعیت اضطراری از سوی سازمان جهانی بهداشت دولت اسلام‌آباد نیز این وضعیت را دنبال کرده و روند نظارت بر مرزهای زمینی و هوایی را تشدید می‌کند. در نشست مقامات پاکستان ضمن تاکید بر تقویت راهکارهای شناسایی موارد مشکوک به ویروس آبله میمون، قرار شد تجهیزات پزشکی مرتبط با آزمایش افراد در فرودگاه‌ها از جمله مسافران بازگشتی از خاورمیانه تامین شود.

سازمان جهانی بهداشت هفته گذشته برای دومین بار در دو سال گذشته به دلیل شیوع بیماری «آبله میمونی» وضعیت اضطراری بهداشت عمومی بین‌المللی اعلام کرد.

با توجه به درگیری همسایه کشورمان، لازم است که آمادگی های لازم جهت برخورد و مقابله با این بیماری صورت پذیرد. اولین اقدام، تجهیز آزمایشگاه های تشخیصی و بیمارستان ها جهت شناسایی این بیماری می باشد. قطعا شناسایی به موقع هر بیماری عفونی، اولین گام در جهت درمان و پیشگیری از شیوع بیشتر آن است.